Η προληπτική ιατρική  είναι νευραλγικός κλάδος της Ιατρικής Επιστήμης και έχει για κύριο σκοπό την προφύλαξη του ανθρώπου από τα διάφορα νοσήματα ή τις σωματικές βλάβες. Επίσης εστιάζει στην εκπαίδευση του άτομου, της οικογένειας και του κοινωνικού συνόλου προκειμένου να υιοθετηθούν υγιή πρότυπα διαβίωσης.

• Α. Πρωτογενής προληψη

Αποσκοπεί στο να αποτρέψει τη νόσηση πριν της εμφάνισή της, με την απομάκρυνση ή την τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου.

Μερικά παραδείγματα:

• Εµβολιασµοί
• Συµβουλευτική για τροποποίηση ανθυγιεινών συνηθειών (κάπνισµα, κακη διατροφή)

Β. Δευτερογενής πρόληψη

Αποσκοπεί στον να διαγνώσει τη νόσο σε πρώιµο στάδιο

Μερικά παραδείγματα:

• Pap test για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας
• Μαστογραφία για την πρόληψη του καρκίνου του μαστού
• Μέτρηση οστικής πυκνότητας για την πρόληψη της οστεοπόρωσης
• Εξέταση κοπράνων / κολονοσκόπηση για την πρόληψη του καρκίνου του παχέως εντέρου
• Μέτρηση Αρτηριακής
• Πίεσης για τη διάγνωση Υπέρτασης

Γ. Τριτογενής πρόληψη

Αποσκοπεί στον να περιορίσει τις επιπλοκές ή την αναπηρία και να αυξήσει το προσδόκιµο επιβίωσης µετά την εµφάνιση της νόσου.

Μερικά παραδείγματα:

• Περιοδική οφθαλµολογική εξέταση σε διαβητικούς ασθενείς (πρόληψη διαβητικής αµφιβληστροειδοπάθειας)
• Αλλαγή του τρόπου ζωής σε άτομα με Στεφανιαία Νόσο (απώλεια βάρους, άσκηση)

Η δράση της προληπτικής ιατρικής επικεντρώνεται στην πρόληψη ασθενειών και στην προαγωγή της υγείας που θα αποτρέψει τους ανθρώπους και ολόκληρες κοινότητες από το να αρρωστήσουν. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη πρόληψη ασθενειών με υψηλή θνησιμότητα στο γενικό πληθυσμό, όπως καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά επεισόδια, χρόνιες πνευμονοπάθειες και καρκίνους. Συχνά, οι παραπάνω παθήσεις σχετίζονται με συμπεριφορές ή διατροφικές συνήθειες, που μπορεί να έχουν επιβλαβή δράση στον ανθρώπινο οργανισμό (επιγενετικοί παράγοντες). Φυσικά, πολλές φορές συνυπάρχει και η γενετική προδιάθεση (γενετικοί παράγοντες), την οποία τα άτομα μπορεί να μην γνωρίζουν εκ των προτέρων. Ενώ η μεταβολή των γενετικών παραγόντων δεν είναι εφικτή, οι επιγενετικοί παράγοντες δύνανται να τροποποιηθούν με, συχνά, θετικά αποτελέσματα.

Η εστίαση στην προληπτική φροντίδα μπορεί να έχει πολλαπλά οφέλη για τα άτομα, όπως:

• Πρόληψη νόσων με αυξημένη θνησιμότητα, όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα
• Έγκαιρη διάγνωση προβλημάτων που ήταν άγνωστα πρωτύτερα
• Διατήρηση μίας καλύτερης ποιότητας ζωής
• Εξοικονόμηση χρόνου και οικονομικών πόρων
• Ανάπτυξη και διατήρηση υγιεινών συνηθειών
• Μείωση του κινδύνου εμφάνισης χρόνιων ασθενειών και παθήσεων, όπως χρόνιες πνευμονοπάθειες ή διαβήτη
• Παραμονή των ατόμων κοντά στα σπίτια τους για περισσότερο χρόνο
• Διατήρηση της ανεξαρτησίας των ατόμων
• Αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης (μακροζωία) και του χρόνου που το άτομο διαβιεί χωρίς σημαντικά προβλήματα υγείας (ευζωία)

Το ετήσιο τσεκ-απ είναι απαραίτητο για τον καθένα.

Ωστόσο υπάρχουν συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού με μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν συγκεκριμένες ασθένειες. Οι παράγοντες που αξιολογούνται για να καθοριστούν οι εργαστηριακές εξετάσεις που θα ζητηθούν σε κάθε περίπτωση είναι:

Το Φύλο. Οι άνδρες και οι γυναίκες είναι ευαίσθητοι στο να αναπτύξουν διαφορετικού τύπου ασθένειες.
Η Ηλικία. Καθώς μεγαλώνουμε υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος να εμφανίσουμε ένα εύρος προβλημάτων υγείας, όπως υψηλή αρτηριακή πίεση, διαβήτη και καρκίνο.
Το Οικογενειακό Ιστορικό. Τα γονίδια διαδραματίζουν ουσιαστικό ρόλο στην πιθανότητα να αναπτύξει κάποιος ένα αριθμό από ασθένειες, όπως υψηλή πίεση, καρδιολογικά νοσήματα και καρκίνο.
Το Ατομικό Ιατρικό Ιστορικό. Η παρούσα ιατρική κατάσταση ή η κατάσταση υγείας κατά το παρελθόν μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση άλλων ασθενειών.
Ο Τρόπος Ζωής. Οι επιλογές στον τρόπο ζωής είναι σημαντικές για την διατήρηση της καλής κατάστασης της υγείας. Το κάπνισμα, η παχυσαρκία και το χρόνιο στρες αποτελούν για παράδειγμα παράγοντες κινδύνου για μια σειρά από νόσους.

Ένα βασικό τσεκ-απ είναι δυνατό να ολοκληρωθεί σε δύο συναντήσεις:

▪ Στην πρώτη η γιατρός λαμβάνει αναλυτικά το ατομικό και οικογενειακό σας ιστορικό, ελέγχει την ανάγκη για εμβολιαστική σας κάλυψη και μετά από μια πλήρη κλινική εξέταση ζητά εξατομικευμένα το κατάλληλο για εσάς πακέτο εξετάσεων καθώς ο κάθε ασθενής είναι μοναδικός.

• Στη δεύτερη αξιολογούνται τα αποτελέσματα και παρέχονται οι κατάλληλες συμβουλές ανάλογα με αυτά. Επίσης ενημερώνεται ο ιατρικός σας φάκελος, και προγραμματίζεται ο χρόνος των επαναληπτικών εξετάσεων εφόσον κάτι τέτοιο κρίνεται αναγκαίο.